وقتی صحبت از امور مالی میشود، حتی افراد باهوش نیز ممکن است انتخابهای غیرعاقلانهای داشته باشند. در این مطلب به اشتباهات اجتناب ناپذیر در امور مالی شخصی و نحوه جلوگیری از آنها میپردازیم.
اشتباهات اجتناب ناپذیر در امور مالی شخصی
اشتباهاتی که حتی افراد باهوش نیز مرتکب میشوند
جیل شلزینگر Jill Schlesinger برنامه ریز مالی، افراد باهوش بسیاری را دیده است که اشتباهات چشمگیری در زمینه مالی انجام دادهاند.
یکی از مشتریانی که به طور مکرر از خرید بیمه بیماریهای خاص امتناع میکرد به بیماری ام اس مبتلا شد. پزشکی که نوشتن وصیت نامه را به تعویق انداخت در نهایت یک بدهی مالیاتی شش رقمی برای خانوادهاش به ارث گذاشت. یک مهندس حوزه فناوری که پیشنهاد وی برای فروش برخی از سهام را نادیده گرفت سرمایه خود را از دست داد.
شلزینگر تحلیلگر امور مالی شبکه سی بی اس و نویسنده کتاب «اشتباهات احمقانهای که افراد باهوش مرتکب میشوند»، به گامهای اشتباه اقتصادی از جمله انتظار برای «لحظه مناسب» سرمایه گذاری و از دست دادن جهشهای بزرگ بازار سهام اشاره میکند.
شلزینگر میگوید: «ما حیوانات احساساتی هستیم نه حیوانات منطقی. بنابراین حتی افراد باهوش هم تحت تأثیر احساسات خود قرار میگیرند و معمولاً ترس، حرص، طمع و تعصبات شناختی دارند».
به همین دلیل است که یک حوزه از اقتصاد به بررسی نحوه تصمیم گیری مالی از جمله تصمیمات بد اختصاص یافته است. اقتصاد رفتاری سعی میکند نقاط عطفی که مغز و احساسات، ما را به اشتباه کردن سوق میدهد را شناسایی کرده و برای حل آن پیشنهاداتی ارائه کند.
بدبینی را در آغوش بگیرید
شلزینگر معتقد است بسیاری از ما دوست نداریم درمورد اشتباهات محتمل صحبت کنیم و بسیاری از ما در پیش بینی آینده بسیار خوش بینتر از وضعیت حال حاضر خود هستیم. اعتماد به نفس بیش از حد، خوش بینی بیش از حد و اعتقاد به ادامه روال اخیر در آینده، باعث میشود بسیاری از ما به اندازه کافی از خود محافظت نکنیم.
به عنوان مثال مشتریای که بیمه بیماری خاص را نمیخرد چنین تصور میکند که به دلیل سلامتی حال حاضر خود به آن نیازی نخواهد داشت یا آن دکتر فقط نمیخواسته که به مرگ فکر کند.
پادزهر این نوع تفکر بعید ندانستن احتمال بروز اتفاقات ناگوار است. در عوض هر فردی بایستی به این نکته توجه کند که در صورت بروز اتفاقات ناگوار خود یا خانوادهاش تا چه میزان دچار ضرر و زیان مالی میشوند. اگر نمیتوانید این ضرر را به راحتی تحمل کنید پس بایستی بیمه بخرید، سرمایه گذاریهای خود را متنوع سازید و وصیت نامه خود را بنویسید.
سرعت خود را کم کنید
یک تاکتیک معمول فروش این است که سعی کنید در افراد احساس فوریت ایجاد کنید تا اقدام به خرید کنند، اما اصولاً وقتی عجله میکنیم دچار اشتباه میشویم. اگر قصد دارید تحت فشار برای خرید کالایی اقدام کنید، برای خدماتی ثبت نام کنید یا در جایی سرمایه گذاری کنید، بهتر است یک گام به عقب بردارید.
شلزینگر توصیه میکند قبل از سرمایه گذاری این پنج سوال را از خود بپرسید، پرسشهایی که به راحتی میتوانند در مورد سایر تصمیمات مالی اعمال شوند:
• هزینه آن چقدر خواهد بود؟
• چه گزینههای جایگزینی وجود دارد؟
• نقد کردن پول تا چه حد آسان است و چه هزینهها یا جرایمی در پی دارد؟
• چه عواقب مالیاتیای برای من به همراه خواهد داشت؟
• بدترین سناریویی که با آن روبرو خواهم شد چیست؟
به دنبال توصیههای تخصصی باشید و به آنها گوش دهید
بیشتر مشاوران در امور مالی ملزم نیستند که منافع شما را نسبت به منافع خود در اولویت قرار دهند. آنها میتوانند یک سرمایه گذاری با هزینه بیشتر یا عملکرد ضعیفتر نسبت به گزینه دیگر را به شما بفروشند فقط به این دلیل که پول بیشتری دریافت میکنند.
این عدم وجود امانتداری بسیاری از افراد را متقاعد کرده است که بهتر است خود امور مالی خویش را انجام دهند. شلزینگر معتقد است وقتی میتوانید چنین کاری انجام دهید که قادر به کنترل اصول اولیه باشید. اما اگر با شرایط پیچیده یا غیرعادی روبرو شوید هوشمندانهتر خواهد بود که به دنبال یک فرد متخصص باشید. اگر سازمان امور مالیاتی از شما حسابرسی میکند به یک مشاور مالیاتی نیاز دارید. اگر شما توسط یک طلبکار مورد شکایت قرار بگیرید به یک وکیل نیاز دارید. اگر قرار است مبلغ زیادی به ارث ببرید باید با یک برنامه ریز مالی صحبت کنید، افرادی که که کتباً موافقت میکنند تا منافع شما را در اولویت قرار دهند.
هرچه پول بیشتری داشته باشید، احتمال مواجهه با شرایط پیچیدهای که نیاز به تخصص دارند بیشتر میشود. عواقب اشتباهات نیز میتواند بسیار سنگینتر باشد، به همین دلیل است که برنامه ریزان مالی اغلب برنامه ریز مالی شخصی خود را استخدام میکنند.
شلزینگر میگوید: «همه ما اشتباهات احمقانهای مرتکب میشویم، اما برخی از آنها ممکن است پرهزینه باشد و زندگی را دچار مشکل کند».
حال اگر از افراد متخصص کمک نگرفتیم و دچار مشکل شدیم چه راهکارهایی برای عبور از گرفتاریهای روانی اشتباهات پیش آمده داریم:
خود را ببخشید
چه در روابط، کار، پول یا هر چیز دیگری، اغلب افراد گاهی اوقات به هم میریزند. شلزینگر میگوید:
«اینطور نیست که شما اشتباهی در این سطح کرده باشید و کسی مرده باشد بنابراین میتوانید خود را ببخشید. این تصمیم کاملاً صحیح است. این به معنای عدم سرزنش خود است که هم ناعادلانه و هم غیرسازنده است. به عنوان مثال خود را احمق خواندن روشی بی فایده است. به جای سرزنش خود بهتر است به علل رخ دادن اشتباه و جلوگیری از تکرار آن فکر کنید».
اد کوامبز Ed Koambs، برنامه ریز و متخصص در امور درمان مالی میگوید: «این نوع رفتار معمولاً روند تأمل را خیلی سریع متوقف میکند».
مشکلات را نادیده نگیرید
سرزنش خود میتواند نادیده گرفتن مشکلات را آسان کند.
کوامبز میگوید شرمندگی در مورد اشتباهات مالی میتواند افراد را به پنهان کاری و مخفی کردن مشکلات از دیگران سوق دهد. در این مرحله فرد وارد پروسه دروغگویی میشود.
روی اشتباهات خود تأمل کنید
همه معترفیم که بررسی اشتباهات آسان نیست. اما انجام این کار بسیار مفید است. این رویکرد به شما کمک میکند تا ببینید چرا چنین اشتباهی رخ داده است و چگونه میتوان آن را حل نمود.
کوامبز میگوید: «باید چنین رویکردی در پیش بگیریم که من یک انسان هستم. من میتوانم اشتباه کنم و سپس مشکل را حل کنم». این رویکرد دست ما را در بررسی گزینههای جدید باز میگذارد همچنین بینش عمیقتری نسبت به آنچه اشتباهات ساده مالی به نظر میرسد به ما میدهد.
گاهی اوقات صبر و تأمل نشان میدهد که اشتباهات رخ داده آنطور که فکر میکردیم فاجعه بار نبوده است.
کوامبز میگوید:«داشتن یک دوست یا همراه در هنگام مدیریت اشتباهات مالی بسیار ارزشمند است. اگر چنین شخصی را در زندگی خود داشته باشید، این امر موجب تسكین روانی و تجربه مثبت میشود».
خود را گرفتار نکنید
اگر فردی هستید که بخاطر اشتباهات قابل بخشش خود را سرزنش میکنید، عکس العملی فراتر از ضرورت نشان دادهاید. آیا در این حالت گرفتار حس شرمندگی، انتقاد از خود و تحقیر خود میشوید؟
به یاد داشته باشید که وقتی نسبت به خود سختگیر هستید و خود را سرزنش میکنید رفتار سالم و مفیدی در پیش نگرفتهاید. گاهی اوقات بقدری در این زمینه افراط میکنیم که حتی مشکل رخ داده را هم به خاطر نمیآوریم.
بهتر است با خود مهربان باشید تا بهتر بتوانید از پس مشکلات برآمده و امور مالی آینده خود را مدیریت کنید.