بررسی اجمالی سرمایه داری با اقتصاد سوسیالیستی: هر دو سیستم های اقتصادی هستند که دولت ها از آن ها برای مدیریت منابع اقتصادی و تنظیم تولیدات استفاده می کنند.
در ایالات متحدۀ آمریکا همیشه سیستم سرمایه دارها غالب بوده است. این امر به این معنا است که افراد یا شرکت های خصوصی به جای دولت، صاحب و اختیاردار عوامل تولید مانند کارآفرینی، کالاها، منابع طبیعی و کارگران هستند. موقیت سرمایه مداری در گرو اقتصاد بازار آزاد است که تولید و تقاضا را مشخص می کند.
در سوسیالیستی تمام تولید و توزیع قانونی در اختیار دولت است، که افراد برای ذا، شغل، بهداشت و هرچیز دیگری وابسته به دولت هستند. در این سیستم دولت به جای بازار آزاد میزان تولید و تقاضا، قیمت کالا و نوع خدمات را تعیین می کند.
کشورهای کمونیست مانند چین، کرۀ شمالی و کوبا بر اساس سیستم سوسیالیست اداره می شوند، این در حالی است که کشورهای اروپایی غربی دارای اقتصاد سرمایه محور هستند. اما هر دو سیستم پستی و بلندی های خود را دارند.
سرمایه داری
در اقتصاد سرمایه محور دولت کمترین نقش ممکن در تولیدات، میزان تولید، زمان و تعیین قیمت کالاها دارد. زمانی که کارآفرینان خلائی در بازار احساس می کنند با سرعت آن خلاء را پر می کنند.
این سیستم بر اساس اقتصاد بازار آزاد است، یعنی اقتصادی که خدمات و کالا را طبق قوانین تولید و تقاضا ارائه می دهد. قانون تقاضا می گوید که بالا رفتن تقاضا برای یک کالا مساوی با افزایش قیمت همان کالا است. نشانه های درخواست زیاد منجر به تولید بیشتر هم می شود. کیفیت بالا باعث می شود که بحث قیمت به میان بیاید و فقط رقیبان قدرتمند در عرصۀ رقابت باقی بمانند. رقبا سعی می کنند با نهایت سود دهی کالاهای خود را به فروش برسانند اما قیمت ها را پایین نگه میدارند.
بازارهای سرمایه هم از دیگربخش های این سیستم هستند. تولید و تقاضا قیمت سهام، اوراق قرضه، ارز و کالا را تعیین می کنند.
اقتصاد دان آدام اسمیث در کتاب خود «تجسس در ماهیت و دلایل ثروت ملیت ها» ، راه هایی را توضیح می دهد که مردم مشتاق می شوند به نفع خود فعالیت کنند. این تمایل در کنار دست های پشت پردۀ بازار که تراز رقابتی ایجاد می کند، پایۀ سیستم سرمایه داری هستند. چون بازار میزان تولید را به اندازۀ تقاضا پیش می برد، دولت مجبور به بازی با قوانین عادلانه می شود.
سوسیالیزم و طرح های هسته ای آن
در اقتصاد سوسیالیست تصمیم گیری های مهم اقتصادی بر عهدۀ بازار یا اشخاص نیست. در عوض دولت – صاحب یا مدیر بیشتر منابع – در مورد زمان، مکان و چگونگی تولید تصمیم گیری می کند. این دست آورد «برنامۀ هسته ای» نیز نام دارد.
حامیان سوسیالیست معتقدند که شراکت در انحصار منابع و تأثیرات برنامۀ هسته ای باعث ایجاد یک جامعۀ عادل و توزیع برابر کالا و خدمات می شود.
هم کمونیسم و هم سوسیالیسم هر دو به حذب چپ مربوط می شوند و در مقابل سرمایه داری هستند. اگرچه سوسیالیست دهه ها قبل تر از «بیانیۀ کمونیست»، بیانیۀ تأثیر گذار سال 1848 توسط کارل مارکس و فردریک انگلز به وجود آمده است. کمونیسم به نسبت سوسیالیسم تندرو تر هستند یعنی داشتن دارایی های شخصی مجاز نیست.
تفاوت های اساسی
در اقتصاد سرمایه محور مردم انگیزۀ بیشتری برای سخت کوشی، افزایش کیفیت، و تولید کالا دارند. با قدردانی از ابتکار و نوآوری، بازار باعث رشد حداکثری اقتصاد و موفقیت افراد می شود این درحالی است که انواع مختلف کالاها را برای مصرف کننده تولید می کند. با افزایش تولید محصولات پرتقاضا و کاهش تولید محصولات غیرمحبوب بازار خودش را تنظیم می کند و مجال دخالت یا مدیریت غلط به دولت نمی دهد.
در این سیستم چون مکانیسم آن مکانیکی است تا اصولی و به نسبت تأثیرات جامعه بی تفاوت برای همین ممکن است بعضی از نیاز های مردم پاسخ داده نشوند. همچنین در دنیای غیرعالی باعث گول زدن سیستم و خیانت به آن ممکن است.
در تئوری، نا امنی و ناعدالتی اقتصاد کاهش یافته است. نیازهای اولیه تأمین شده اند. دولت می تواند محصولات مورد نیاز مردم را تولید کند، حتی اگر این تولیدات منجر به سوددهی نشود. در سوسیالیم بر قضاوت ارزش بیشتر مانور داده می شود تا حساب و کتاب سود دهی.
این سیستم می تواند جزئی نگر تر باشد در این زمینه که نیازی نیست محصولی به مصرف کننده بفروشیم که به آن نیاز ندارد که در نتیجه پول کمتری صرف تولید می شود.
تأمل
سوسیالیسم دلسوزتر به نظر می رسد اما کاستی هایی هم دارد. یکی از نکات منفی آن این است که مردم انگیزۀ کمی برای جنگیدن دارند و کمتر ثمرۀ زحمات خود را میبینند. چون نیازهای اولیۀ آن ها پاسخ داده شده است انگیزۀ کمتری برای نوآوری دارند. در نتیجه سرعت رشد اقتصاد آهسته است.
یکی دیگر از اصول ضد سوسیالیست این است که طراحان دولت و مکانسم های طراحی آن معصوم و فاسد نشدنی نیستند. در بعضی از این اقتصاد ها حتی در تأمین نیازهای اولیه هم مشکل وجود دارد. چون بازاری برای سهولت بخشیدن به تنظیم تولید نیست پس سیستم هم نمی تواند خودش را تنظیم کند.
برابری از دیگر نگرانی ها است. در تئوری همه برابر هستند. در عمل سلسه مراتب و پارتی بازی ها دیده می شود.
