اسپرد دوره که با عنوان اسپرد نرخ بهره نیز شناخته می‌شود، عبارت است از تفاضل نرخ بهره بلندمدت از نرخ بهره کوتاه‌مدت در ابزارهای بدهی‌ای مانند اوراق قرضه. برای درک اهمیت اسپرد دوره ابتدا بهتر است با مفهوم اوراق قرضه آشنا شویم.

اوراق قرضه و اسپرد دوره

عمدتاً اسپرد دوره برای مقایسه و ارزیابی دو اوراق قرضه در برابر هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. اوراق قرضه، دسته‌ای از دارایی‌های مالی با بهره ثابت هستند که توسط دولت‌ها، شرکت‌ها، نهادهای عمومی و سایر مؤسسات بزرگ صادر می‌شوند. درواقع، اوراق قرضه، اوراق بهاداری با درآمد ثابت هستند که یک سرمایه‌گذار با خریداری آن‌ها به صادرکننده آن‌ها برای یک مدت مشخص، وام می‌دهد. سرمایه‌گذار با وعده بازخرید اوراق اصلی و بهره‌مندی از سود، دست به این کار می‌زند. مالک این اوراق به‌عنوان دارنده اوراق بدهی یا بستانکاران نهاد ناشر اوراق شناخته می‌شوند. نهادها از اوراق قرضه به‌عنوان ابزاری برای جذب سرمایه یا تأمین مالی یک پروژه خاص استفاده می‌کنند.

هر برگ از اوراق قرضه به‌طورمعمول با یک ارزش اسمی واحد (به‌طور مثال ۱۰۰ یا ۱۰۰۰ دلار) صادر می‌شوند. این ارزش، مشتمل بر اصل اوراق است. زمانی که اوراق صادر می‌شوند، با یک نرخ بهره اعلامی یا به‌اصطلاح کوپن منتشر می‌شوند که بیانگر نرخ بهره غالب در آن هنگام است. این کوپن، منعکس‌کننده سودی است که نهاد صادرکننده اوراق، موظف است علاوه بر بازخرید اصل اوراق به دارندگان اوراق پرداخت کند. مانند هر وام یا ابزار بدهی دیگری، اوراق قرضه با تاریخ سررسید مشخص صادر می‌شوند. تاریخ سررسید، تاریخی است که صادرکننده متعهد به بازپرداخت کامل با صاحب اوراق است.

قیمت بازار و ارزش‌گذاری اوراق قرضه

عوامل متعددی برای ارزش‌گذاری اوراق قرضه وجود دارد. برای مثال، رتبه اعتباری شرکت صادرکننده اوراق می‌تواند قیمت بازار اوراق قرضه را دستخوش تغییر کند. هرچه نمره اعتباری نهاد صادرکننده بیشتر باشد، سرمایه‌گذاری در آن اوراق با ریسک کمتری همراه بوده و احتمالاً ارزش آن نیز بیشتر خواهد بود. آخرین و شاید مهم‌ترین عامل مرتبط با اسپرد دوره، نرخ کوپن است، به‌ویژه اگر آن را با محیط نرخ بهره عمومی مقایسه کنیم.

نرخ بهره، اسپرد دوره و منحنی بازده

با توجه به اینکه اوراق قرضه کوپن با نرخ ثابت، درصد یکسانی از ارزش اسمی را پرداخت می‌کند، قیمت بازار اوراق بسته به محیط نرخ بهره کنونی و نحوه مقایسه کوپن با اوراق منتشر شده جدید و قدیمی تغییر می‌کند. برای مثال، در صورت سقوط نرخ بهره، اوراق صادرشده در یک محیط نرخ بهره بالا با یک کوپن بالا، ارزش بیشتری خواهند داشت و کوپن‌های اوراق قرضه جدید، منعکس‌کننده محیط نرخ بهره پایین‌تر هستند. این درست همان‌جایی است که اسپرد بهره به‌عنوان ابزاری برای مقایسه مطرح می‌شود.

اسپرد دوره، تفاوت و تفاضل میان دو کوپن یا نرخ بهره‌های دو اوراق قرضه را که دارای تاریخ‌های سررسید یا انقضای مشخصی هستند، معین می‌کند. همچنین این تفاوت به‌عنوان شیب منحنی بازده اوراق شناخته می‌شود. منحنی بازده اوراق، نموداری است که نرخ‌های بهره اوراق با کیفیت برابر را با سررسیدهای متفاوت در یک زمان واحد، نشان می‌دهد. نه‌تنها شکل منحنی بازده به‌عنوان پیش‌بینی کننده تغییرات نرخ بهره آتی برای اقتصاددانان حائز اهمیت است؛ بلکه شیب آن نیز اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که هر چه شیب منحنی بیشتر باشد، اسپرد دوره آن نیز بیشتر می‌شود (شکاف بین نرخ بهره‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت).

اگر اسپرد دوره مثبت باشد، نرخ‌های بلندمدت در آن مقطع زمانی از نرخ‌های کوتاه‌مدت بالاتر هستند و گفته می‌شود که اسپرد، نرمال است. در مقابل، یک اسپرد دوره منفی نشان می‌دهد که منحنی بازده، معکوس شده و نرخ‌های کوتاه‌مدت، بالاتر از نرخ‌های بلندمدت هستند.