وضعیت اقتصادی پس از جنگ اسرائیل ایران؛ روایت یک شوک جهانی

در هفته‌ های اخیر، مناقشه‌ ای نظامی میان ایران و اسرائیل جهان را در بهت فرو برد. حملات هوایی، تهدید به بستن تنگه هرمز و بی‌ثباتی منطقه‌ ای، بازارهای جهانی را با نوسانات بی‌سابقه‌ ای مواجه کرد.
وضعیت اقتصادی پس از جنگ اسرائیل ایران، اکنون به یکی از مهم‌ترین محورهای تحلیل‌ گران و سرمایه‌ گذاران بین‌ المللی تبدیل شده است. در این مقاله، به تحلیل پیامدهای اقتصادی این درگیری در سطح منطقه و جهان می‌پردازیم؛ از نفت گرفته تا بورس، از تنگه هرمز تا اقتصاد داخلی ایران.

۱. طوفان در بازار انرژی؛ نفت در خط مقدم

بلافاصله پس از آغاز درگیری‌ها، قیمت نفت خام برنت جهشی ۱۰ درصدی را تجربه کرد. نگرانی درباره احتمال بسته شدن تنگه هرمز، که ۲۰ درصد از نفت جهان از آن عبور می‌کند، بازار را در شوک فرو برد.

با وجود آن‌ که مسیر صادرات نفت مختل نشد، وضعیت اقتصادی پس از جنگ اسرائیل ایران همچنان تهدیدی جدی برای تعادل بازار انرژی باقی مانده است. کارشناسان مؤسسات مالی جهانی هشدار داده‌اند که در صورت تداوم تنش، قیمت نفت ممکن است تا پایان سال به بیش از ۹۰ دلار در هر بشکه برسد.

۲. بورس‌ های منطقه‌ ای و جهانی؛ سقوط و بازگشت

در همان روزهای آغازین جنگ، بازارهای مالی خاورمیانه، اروپا و آسیا با کاهش چشمگیر شاخص‌ ها مواجه شدند. بورس تل‌آویو سقوطی ۶ درصدی را ثبت کرد، در حالی‌که شاخص بورس تهران نیز به‌طور بی‌ سابقه‌ای پایین آمد.

اما پس از اعلام آتش‌ بس موقت، برخی بازارها به تدریج بازیابی شدند. با این حال، وضعیت اقتصادی پس از جنگ اسرائیل ایران باعث شده سرمایه‌ گذاران محتاط‌تر عمل کنند و ترجیح دهند دارایی‌های امن‌تری همچون طلا و دلار را انتخاب کنند.

۳. اقتصاد ایران؛ زیر فشار هم‌ زمان جنگ و تحریم

جنگ برای ایران نه تنها یک تهدید نظامی، بلکه یک شوک اقتصادی تمام‌عیار نیز بوده است. زیرساخت‌های صنعتی، بخشی از شبکه برق، پالایشگاه‌ های کوچک و برخی مسیرهای ارتباطی آسیب دیده‌اند. اختلال در صادرات و واردات نیز منجر به افزایش قیمت کالاهای اساسی در بازار داخلی شده است.

پیش از جنگ، اقتصاد ایران با تورمی بالاتر از ۴۰ درصد، رشد منفی و کاهش ارزش ریال مواجه بود. اکنون، وضعیت اقتصادی پس از جنگ اسرائیل ایران، شرایط را پیچیده‌تر کرده است؛ به‌ویژه در حوزه‌های اشتغال، امنیت غذایی و چشم‌انداز سرمایه‌گذاری.

۴. پیامد برای خاورمیانه و انرژی جهان

جنگ میان ایران و اسرائیل، تأثیر مستقیمی بر کشورهای اطراف داشته است. به‌عنوان مثال، مصر با کاهش واردات گاز از اسرائیل، با افزایش هزینه تأمین انرژی روبرو شده است. اردن، لبنان و کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز در محاسبات ژئوپلیتیکی خود بازنگری می‌کنند.

در سطح بین‌المللی، تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که وضعیت اقتصادی پس از جنگ اسرائیل ایران می‌تواند روند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی را در بسیاری از کشورها تحت تأثیر قرار دهد، به‌ویژه کشورهایی که به واردات انرژی از خلیج فارس وابسته‌اند.

۵. سناریوهای آینده؛ مسیر اقتصاد جهانی از این‌ جا به کجا می‌رود؟

برای پیش‌بینی آینده، باید چند سناریوی اصلی را بررسی کرد:

در هر سه حالت، وضعیت اقتصادی پس از جنگ اسرائیل ایران، یکی از مؤثرترین عوامل تعیین‌کننده در مسیر اقتصاد جهانی طی ماه‌ها و شاید سال‌های آینده خواهد بود.

۶. جمع‌ بندی: جنگی کوتاه با تبعاتی بلندمدت

وضعیت اقتصادی پس از جنگ اسرائیل ایران، فراتر از عدد و نمودار، نمایانگر شکنندگی نظم اقتصادی جهانی در برابر درگیری‌های منطقه‌ای است. درسی بزرگ برای دولت‌ها، بازارها و سرمایه‌گذاران که نشان می‌دهد امنیت، سیاست و اقتصاد به‌طور جدی به یکدیگر گره خورده‌اند.

آینده شاید آرام‌ تر از هفته‌های گذشته باشد، اما آنچه روشن است، این است که بازسازی اقتصادی ایران، بازنگری در راهبردهای انرژی خاورمیانه، و تصمیم‌گیری دولت‌ها درباره ریسک‌های ژئوپولیتیکی، تنها در سایه تحلیل دقیق این وضعیت ممکن خواهد بود.