گزارش‌های مالی که از آن‌ها به عنوان صورت‌های مالی هم یاد می‌شود، وضعیت مالی یک شرکت را در یک دوره خاص زمانی نشان می‌دهد. بسیاری از سازمان‌ها و کسب و کار‌ها گزارش مالی خود را به صورت ماهانه، فصلی یا سالانه به اعضای هیئت مدیره، سهامداران و سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند. آن‌ها نیز گزارش‌های مربوطه را برای شناسایی روندها، موفقیت‌ها و مشکلات موجود در امور مالی سازمان مورد مطالعه قرار می‌دهند. این گزارش‌ها معمولا توسط حسابداران یا تیم‌های مالی تهیه می‌شوند، اما خواندن و درک آن‌ها چیز پیچیده‌ای نیست. با توجه به ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان نقدینگی می‌توانید یک گزارش مالی را بخوانید.
مراحل مطالعه یک گزارش مالی
۱. دوره زمانی که در یک گزارش مالی پوشش داده شده است را شناسایی کنید.
معمولا اولین بخش یک گزارش یا صورت مالی، دوره زمانی تهیه گزارش مشخص شده است.
۲. به ترازنامه (Balance Sheet) توجه کنید.
- ترازنامه فهرست دارایی‌ها و بدهی‌های یک شرکت را مشخص می‌کند.
ببینید که ترازنامه به چه شکل تنظیم شده است. در برخی گزارش‌ها دارایی‌ها در سمت راست و بدهی‌ها در سمت چپ گزارش فهرست شده است. در برخی گزارش‌های دیگر نیز دارایی‌ها ابتدا در قسمت فوقانی و بدهی‌ها بعد از دارایی‌ها لیست شده‌اند. - اول از همه دارایی‌ها را بخوانید. دارایی‌ها عبارتند از: پول نقد، سرمایه‌گذاری‌ها، اموال و دیگر چیز‌هایی که به شرکت تعلق دارند و دارای ارزش و قیمت هستند. دارایی‌ها به ترتیب نقدشوندگی لیست می‌شوند. نقدشونده‌ترین دارایی‌ها نظیر پول نقد اول از همه نمایش داده می‌شوند.
- بدهی‌ها را نیز بررسی کنید. بدهی‌ها عبارتند از: تعهد‌هایی که شرکت به دیگران دارد. از آن جمله می‌توان به هزینه اجاره، حقوق و دستمزد، مالیات، اقساط وام‌ها و پول‌هایی که به دیگر تأمین‌کنندگان یا پیمانکاران تعلق دارد. بخش بدهی‌ها و سهام با یکدیگر ترکیب می‌شوند تا در کنار بخش دارایی‌ها یک ترازنامه را تشکیل دهند. بخش سهام چکیده کلی از ارزش پولی که در کسب‌وکار سرمایه‌گذارای شده است را نشان می‌دهد.
- به تفاوت بدهی‌های کنونی و بدهی‌های بلندمدت توجه کنید. بدهی‌های کنونی آن دسته از بدهی‌ها هستند که در طول یک سال باید تسویه شوند. اما بدهی‌های بلندمدت به بدهی‌هایی گفته می‌شود که تسویه آن‌ها بیش از یکسال طول خواهد کشید.
- ترازنامه همواره باید تراز باشد به این معنا که جمع دارایی‌ها می‌باید با جمع بدهی‌ها برابر باشد. اگر چنین نیست، دلیل آن معمولا ارائه گزارش اشتباه و نادرست از صورت‌های مالی است.
۳. به صورت سود و زیان (Income statement) توجه کنید.
این گزارش به شما خواهد گفت که شرکت در طول یک دوره زمانی خاص چقدر درآمد داشته است. هر پولی هم که صرف کسب آن درآمد شده است نیز در این گزارش منعکس خواهد شد.
- ابتدا خط بالا را بخوانید که معمولا عبارت است از «فروش» یا «درآمد ناخالص». این عدد میزان پولی که شرکت پیش از کسر هزینه‌ها از طریق فروش محصولات یا ارائه خدمات بدست آورده است را نشان می‌دهد.
- به هزینه کالا‌های فروخته شده توجه کنید. این آیتم یک عدد منفی است که بلافاصله زیر عدد فروش/درآمد قرار می‌گیرد. این عدد نشانگر هزینه‌های مستقیمی است که به کسب‌وکار بابت کسب درآمد / فروش تحمیل شده است.
- سود ناخالص عبارت است از اختلاف بین میزان درآمد / فروش و هزینه کالا‌های فروخته‌شده. این مقدار میزان سودی است که کسب‌وکار به دست آورده است پیش از آنکه هزینه‌های عملیاتی از آن کسر شود. این عدد همواره یک مقدار مثبت است، اگر جایی دیدید که این عدد منفی شده است معنای آن این است که امکان ادامه فعالیت کسب‌وکار میسر نیست.
- هزینه‌های عملیاتی را بررسی کنید. این هزینه‌ها عبارتند از: هزینه انجام کسب‌وکار نظیر حقوق کارمندان، تبلیغات و بازاریابی و هزینه‌های متفرقه.
- به بخش هزینه‌های استهلاک توجه کنید. این بخش هزینه یک دارایی که توسط شرکت در طول زمان مورد استفاده قرار می‌گیرد را نشان می‌دهد.
- سود عملیاتی را بررسی کنید که عبارت است از میزان پولی که شرکت پس از کسر هزینه‌های عملیاتی به دست آورده است. سود عملیاتی برابر است با سود ناخالص منهای مجموع هزینه‌های عملیاتی.
- به مجموع سود‌هایی که کسب شده و پرداخت شده توجه کنید. اگر سود‌ها پرداخت شوند به آن‌ها هزینه‌های مالی گفته شده و اگر دریافت شوند به آن‌ها درآمد مالی گفته می‌شود. اگر کسب‌وکاری پولی را با یک بهره قرض بگیرد مشمول هزینه‌های مالی شده و اگر به همان شکل اگر کسب‌وکاری پولی را با بهره قرض بدهد یا در بورس اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کند مشمول درآمد مالی شده است.
- به میزان مالیات بر درآمدی که کسر شده است نیز توجه کنید.
آخرین خط صورت سود و زیان را نیز مطالعه کنید. این عدد میزان سود یا زیان خالص را نشان می‌دهد.
۴. صورت جریان نقدینگی (Cash flow statement) را مطالعه کنید.
این گزارش به شما خواهد گفت که شرکت در حال حاضر چقدر پول نقد در اختیار دارد. از این گزارش می‌توان برای بررسی دقیق میزان پول ورودی و خروجی به/ از شرکت در یک دوره زمانی خاص استفاده کرد.
- ابتدا فعالیت‌های عملیاتی را بخوانید. این بخش تحلیل می‌کند که پول نقد شرکت به چه شکل برای رسیدن به سود یا زیان خالص مورد استفاده قرار گرفته است.
- فعالیت‌های سرمایه‌گذاری را بررسی کنید. این بخش از صورت جریان نقدینگی هر درآمدی که از طریق سرمایه‌گذاری یا فروش دارایی‌ها به دست آمده است را بررسی می‌کند.
- به فعالیت‌های مالی توجه کنید. این قسمت نیز به کار‌هایی که شرکت برای انجام اموری، چون بازپرداخت بدهی‌ها یا دریافت‌های وام‌های بانکی انجام داده است می‌پردازد.
۵. به هر نوع یادداشت توجه کنید.
بعضی از حسابداران حرفه‌ای در قالب یک پاراگراف چکیده‌ای از گزارش مالی را در انتهای آن ارائه می‌دهند. حتما آنرا مطالعه کنید.
۶. اگر هنوز هم سوالی در ذهن خود دارید، به اسنادی که همراه با گزارش ارائه می‌شوند توجه کنید.
معمولا همراه با این گزارش‌ها یک سری اسناد کمکی نظیر رسید‌ها یا صورتحساب‌ها ارائه می‌شوند که کمک شایانی به حل مشکلات مربوط به گزارش‌ها می‌کنند.
