می‌گویند ثروتمندان دغل‌کارند و فاسد و خودخواه. اما آیا این حقیقت دارد و ثروت زیاد باعث سبک‌سری می‌شود؟ رویدادهای اخیر بر این انگاره صحه می‌گذارند. در پی محاکمه پائول مانافورت، میلیارد سرشناس و دیگر سوء رفتارهایی که از قشر ثروتمند و نخبه جامعه سر زده، برخی برایشان این سوال مطرح شده که آیا دیگر می‌توان به ثروتمندان اعتماد کرد یا نه.

داچر کلتنر، روانشناس و استاد دانشگاه کالیفرنیا در برکلی به واشنگتن‌پست می‌گوید:

ثروت و امتیازات ویژه مربوط به آن، این حس را به شما القا می‌کند که بالاتر از قانون هستید و به شما اجازه می‌دهد با دیگران طور دیگری رفتار کنید و آن‌ها را نادیده بگیرید.

او در ادامه افزوده است:

برای پژوهشگرانی که در این حوزه مطالعه می‌کنند، این حقیقت، ناگوار اما درعین‌حال باورپذیر است؛ چراکه یافته‌های ما نیز بر آن صحه می‌گذارند. تأثیر قدرت و ثروت زیاد بر رفتار انسان، یکی از غیرقابل‌انکارترین حقایق روانشناسانه است.

کلتنر، سال‌های سال، وقتش را به مطالعه اثرات ثروت و قدرت بر رفتار انسان اختصاص داده است. تحقیقات او و بسیاری از پژوهش‌های دیگر نشان می‌دهند که افراد ثروتمند با احتمال بیشتری، قوانین را نادیده می‌گیرند، کمتر به هم نوعان خود کمک می‌کنند و درنهایت، فرار مالیاتی بیشتری دارند. علاوه بر این‌ها تحقیقات نشان می‌دهد که آن‌ها در روابط عاطفی خود نیز بسیار دغل کارانه رفتار می‌کنند. آن‌ها همچنین تمایل بیشتری به سرقت و دروغ دارند و به نسبت همتایان کم‌پول تر خود، پول کمتری به خیریه‌ها می‌دهند.

بنابراین آیا همه این‌ها به این معنی است که ثروتمندان بد هستند؟ آیا ما نیز برای آنکه مثل آن‌ها نشویم، باید دست از ثروتمند شدن بکشیم؟ آیا کامیاب شدن درنهایت شرارت‌های درونی ما را برای جهانیان آشکار می‌کند؟ البته که نه.

فارغ از تمام تحقیقاتی که کلتنر و همکارانش انجام داده‌اند، بدیهی است که چنین تعمیمی یک تعمیم ناروا است. اگر کسب‌وکاری را راه انداخته‌اید، بی‌تردید با شماری از پولدارها مراوده داشته‌اید و تصدیق می‌کنید که خوب و بد همه جا و میان همه اقشار پیدا می‌شود. همه ما با بیل گیتش و وارن بافت که ابرثروتمندان خیری هستند، آشناییم. گری لنفست، چهره سرشناس برنامه‌های تلویزیونی نیز که به‌تازگی به دیار باقی شتافت، بیش از ۶ میلیارد دلار از دارایی خود را صرف امور خیریه کرده بود.

بااین‌حال، اخبار زیادی را نیز پیرامون شیطنت‌های پائول مانفورت ها و هاروی وینسنت ها شنیده‌ایم.

اما واقعیت این است که به‌احتمال‌زیاد، این افراد پیش از موفقیت هم خوی شیطنت داشته‌اند و ثروت، تنها آن را تشدید کرده است. احتمالاً داشتن پول زیاد در بانک می‌تواند باعث شود که برخی از افراد دست به اتخاذ تصمیمات احمقانه و سبک‌سرانه‌ای بزنند. اما معتقدم این افراد، افراد به‌هنجاری نیستند. در اکثر موارد، ثروت و کامیابی باعث می‌شود که افراد در کار خود عملکرد بهتری از خود نشان بدهند.

داستان من در مورد ثروت زیاد

من بعدازآن که شرکت شخصی خودم را راه انداختم، سالیان زیادی را در سختی و مشقت سپری کردم. به‌شدت پول لازم بودم و در شرایط ناگوار و استرس‌زایی به سر می‌بردم. متأسفانه وقتی پول زیادی در اختیار ندارید و کلی صورتحساب روی سر شما آوار شده، ممکن است دست به کارهایی بزنید که یادآوری آن‌ها برایتان خوشایند نباشد. در آن سال‌ها من موفق به دریافت پروژه‌ای شدم که فراتر از توانایی‌های من بود. با تأمین‌کنندگان دچار اختلاف شدم. مجبور شدم به مشتریان برای پرداخت، فشار وارد کنم. وادار شدم افراد کم مهارت‌تری را استخدام کنم، چون ارزان‌تر بودند. همچنین فناوری‌های سطح پایین‌تری را به کار گرفتم؛ به این دلیل که هزینه کمتری داشتند.

به مدد شانس یا هر چیز دیگری بالاخره توانستم از این شرایط، جان سالم به در ببرم و توانستم کسب‌وکارم را در مدار رشد قرار بدهم. البته نتوانستم به اندازه پائول مانافورت یا جف بزوس پول جمع کنم و به ثروت زیاد دست یابم؛ اما کمی ثروتمندتر شدم. آیا بعد از آنکه پول‌وپله‌ای به هم زدم، شروع کردم به فرار مالیاتی، دروغ گفتن و امتناع از کمک به دیگران؟ نه؛ اما چون ثروتمندتر شدم، دریافتم که دارم تصمیمات بهتری می‌گیرم.

من پول بیشتری برای خرید خرت‌وپرت‌های موردنیازم پرداخت کردم و به‌این‌ترتیب، کالاهای باکیفیت‌تری گیرم آمد. من افراد ماهرتری استخدام کردم و از همه مهم‌تر وقتی صلاحیت انجام پروژه‌ای را نداشتم، از قبول آن خودداری کردم. پاداشی که به دست آوردم این بود که تعداد شکایت‌های کمتری دریافت کردم. کارهایی که انجام می‌دادم، بهتر و سریع انجام می‌شدند و همه این‌ها نتیجه ثروتمندتر شدن بود.

ثروت، تأثیرات متفاوتی روی افراد دارد. عده‌ای را شرور می‌کند. برای عده‌ای حتی خطرناک‌تر است؛ اما برای اکثر کارآفرینان، ثروتمند بودن خوب است و آن‌ها را قادر می‌کند تصمیمات بهتری بگیرند و کسب‌وکار خود را رونق بدهند. این به‌نوبه خود باعث می‌شود تمام کسانی که به خاطر معیشتشان به شرکت‌های ما وابسته هستند، تحت تأثیر قرار بگیرند و زندگی بهتری برای خود بسازند.