ریسک تجاری به تهدیدهای پیش روی شرکت در دستیابی به اهداف مالی خود اشاره دارد. در تجارت، ریسک به این معنی است که برنامه‌های یک شرکت یا یک سازمان ممکن است همانطور که در ابتدا برنامه ریزی شده بود پیش نرود یا ممکن است هدف خود را برآورده نکند یا به اهداف خود نرسد.
ریسک تجاری و میزان تحمل ریسک
ریسک تجاری
چنین ریسک‌هایی را نمی‌توان همیشه به گردن صاحب شرکت انداخت زیرا ریسک می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلف خارجی باشد که ممکن است شامل افزایش قیمت مواد اولیه، رقابت فزاینده، تغییر یا اضافه شدن قوانین دولتی موجود باشد.
چگونه ریسک‌های تجاری را شناسایی کنیم
ریسک ذات هر محیط و شغلی است و نمی‌توان از آن اجتناب کرد بنابراین باید به طور مستقیم مورد بررسی قرار گیرد تا تأثیر آن به حداقل برسد. اولین قدم در مدیریت ریسک، شناسایی ریسک‌ها به منظور تهیه یک استراتژی مدیریت ریسک است.
۱- منابعی که ممکن است مشکلی ایجاد کنند را آنالیز کنید
شناسایی و تجزیه و تحلیل منابعی که می‌توانند ایجاد مشکل کنند بسیار مهم است. عوامل ایجاد کننده ریسک می‌توانند داخلی یا خارجی باشند.
۲- بلافاصله اقدام کنید
مدیران نباید منتظر بمانند تا مشکلات احتمالی به مشکلات واقعی تبدیل شوند سپس وارد عمل شوند. در لحظه‌ای که یک مشکل به عنوان تهدیدی قلمداد می‌شود باید بلافاصله با طراحی یک برنامه عملیاتی با آن برخورد شود.
۳- پرسنل را درگیر کنید
شناسایی ریسک‌ها تنها بر عهده مدیران و مقامات عالی رتبه نیست. مدیریت باید کارکنان را در شناسایی ریسک‌هایی که در بخشهای مربوطه مشاهده می‌کنند، درگیر کند و آنها را آموزش دهد تا چنین ریسک‌هایی را در سطح خود کنترل کنند.
۴- فهرستی از ریسک‌های خاص صنعت تهیه کنید
با نگاهی به صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند، مدیران می‌توانند ریسک‌ها احتمالی تجارت را شناسایی کنند. اگر ریسک‌های مشابهی برای سایر شرکت‌های همان صنعت وجود دارد احتمال این که برای شرکت شما نیز رخ دهد وجود دارد. بنابراین کسب و کارها باید با تهیه فهرستی از راه حل‌ها یا مراحل مقابله با خطرات احتمالی از قبل آمادگی لازم را داشته باشند.
۵- ثبت ریسک‌ها
بعضی اوقات ریسک‌های مشابهی بارها و بارها بروز می‌کنند. با ایجاد سوابقی از تمام ریسک‌های تجربه شده توسط شرکت از زمان شروع کار، مدیریت قادر خواهد بود به طور منظم وقایع گذشته را بررسی کند تا الگوهای لازم برای مقابله بهتر با ریسک‌های آینده را آماده سازد.
انواع ریسک‌ها در تجارت
ریسک‌ها به اشکال مختلف وجود دارند. در زیر انواع مختلف ریسک‌های تجاری آورده شده است:
۱- ریسک استراتژیک
ریسک‌های استراتژیک می‌توانند در هر زمان رخ دهند. به عنوان مثال شرکتی که یک لوسیون ضد پشه تولید می‌کند، ممکن است ناگهان دچار کاهش فروش شود زیرا اولویت‌های مصرف کنندگان تغییر کرده است و آنها به جای لوسیون ترجیح می‌دهند از اسپری حشره کش استفاده کنند. برای مقابله با چنین ریسک‌هایی، شرکت‌ها باید یک سیستم بازخورد در زمان واقعی را پیاده سازد تا از خواست‌های به روز مشتری با خبر باشد.
۲- ریسک انطباق
ریسک انطباق شامل شرکت‌هایی است که باید قوانین جدید ابلاغ شده توسط دولت یا یک نهاد نظارتی بالا دستی را رعایت کنند. به عنوان مثال ممکن است حداقل دستمزد جدیدی وجود داشته باشد که بایستی فوراً اجرا شود.
۳- ریسک مالی
ریسک مالی در مورد سلامت مالی شرکت است. آیا این کمپانی توانایی فروش اقساطی به مشتریان خود را دارد؟ به چند مشتری می‌توان چنین طرحی را پیشنهاد کرد؟ آیا وقتی تعدادی از این مشتریان قادر به پرداخت به موقع خود اقساط نباشند کمپانی می‌تواند از پس اداره فعالیت‌های تجاری خود برآید؟
۴- ریسک عملیاتی
ریسک عملیاتی در سیستم یا فرایندهای کسب و کار رخ می‌دهد. به عنوان مثال ممکن است یکی از ماشین‌های تولیدی خراب شده و هدف تولیدی برآورده نشود. اگر یکی از اپراتورهای ماشین آلات در ساعات کاری دچار سانحه شود شرکت چه خواهد کرد؟
۱۳ مدیر کسب و کار که جهان را به بهترین شکل تغییر دادند
علل ریسک‌های تجاری
در اصل سه دلیل برای ایجاد ریسک تجاری وجود دارد:
۱- علل طبیعی
عوامل طبیعی شامل سیل، زلزله، طوفان و سایر بلایای طبیعی است که می‌تواند منجر به تلفات جانی و مالی شود. به عنوان مثال یک کامیون در راه تحویل سفارش مشتری است اما در طول مسیر با یک طوفان مواجه شده و دچار حادثه می‌شود. برای مقابله با چنین عواملی، کسب و کارها باید تحت پوشش جامع بیمه‌ای باشند.
۲- علل انسانی
عوامل انسانی در معرض ریسک اشاره به سهل انگاری در محل کار، اعتصاب، توقف کار و سوءمدیریت دارد.
۳- علل اقتصادی
عوامل اقتصادی شامل مواردی مانند افزایش قیمت مواد اولیه یا هزینه‌های نیروی کار، افزایش نرخ بهره وام‌ها و رقابت است.
چگونه ریسک‌های تجاری را مدیریت کنیم
ریسک‌های تجاری ممکن است اجتناب ناپذیر باشند، اما روش‌های مختلفی برای به حداقل رساندن تأثیر آنها وجود دارد، مانند:
۱- از ریسک جلوگیری کنید
وقتی که می‌گوییم ریسک اجتناب ناپذیر است پس جلو گیری از ریسک ممکن است طنزآمیز به نظر برسد. اما منظور این است که شرکت‌ها باید در صورت امکان از ریسک‌ها خاصی جلوگیری کنند. مدیران برای اینکه مجبور به مواجهه با ریسک نباشند باید به گزینه‌های جایگزین فکر کنند.
۲- از ریسک پیشگیری کنید
در مثال کامیون تحویل جنس به مشتری، اگر شرکت وضعیت آب و هوا را بررسی کند می‌تواند از بروز ریسک قبل از ارسال جنس پیشگیری کند. اگر ریسک محتملی وجود دارد کمپانی باید برای جلوگیری از وقوع آن اقدام کند، به عنوان مثال با توقف تحویل جنس در شرایط سخت آب و هوایی.
۳- ریسک را در نظر بگیرید
بعضی اوقات ریسک‌هایی وجود دارد که نمی‌توان از آنها پیشگیری و جلوگیری کرد. شرکت‌ها می‌توانند هنگام قرار دادن شبکه‌های ایمنی، ریسک‌های گفته شده را در نظر بگیرند. به عنوان مثال از آنجا که همۀ مشاغل نیاز به دسترسی به اینترنت دارند، ممکن است در جایی که هکرها به وفور یافت می‌شوند استفاده از فایروال‌های قوی‌تر و سایر اقدامات محافظتی را برای اطمینان از ایمنی شرکت خود در نظر بگیرند.
چگونه ریسک‌های ناشی از ادغام و اکتساب را کاهش دهیم؟
پذیرش ریسک چیست؟
پذیرش ریسک مفهومی است که در آن مشاغل یا افراد ریسک تجاری را شناسایی کرده و آن را به حالتی قابل قبول در می‌آورند در نتیجه هیچ تلاشی برای کاهش یا تخفیف آن صورت نمی‌دهند. در این حالت ضرر بالقوه ناشی از ریسک شناسایی شده و پذیرفته شده، قابل تحمل تلقی می‌شود.
مفهوم پذیرش ریسک معمولاً در زمینه‌های سرمایه گذاری و مشاغل به عنوان یک استراتژی مدیریت ریسک قابل استفاده است. اگر هزینه تحمل ریسک نسبتاً پایین باشد برخی از شرکت‌ها می‌توانند خود را در برابر ریسک‌ها بیمه نکنند. از این رو پذیرش ریسک به عنوان نگهداشت ریسک نیز شناخته می‌شود.
پذیرش ریسک در هنگامه شناسایی ریسک‌های کوچک و نادر به یک گزینه و امکان تبدیل می‌شود و از آنجا که این قبیل ریسک‌ها فاجعه بار یا گران نیستند هیچ تلاشی برای مدیریت آنها صورت نمی‌گیرد. تأثیرات این عدم قطعیت‌ها معمولاً قابل تحمل تلقی می‌شوند و بنابراین به عنوان بخشی از سیستم پذیرفته شده و در صورت بروز با آنها برخورد می‌شود.
پذیرش ریسک مشخصه یک اولویت بندی موفق و بودجه ریزی احتمالی است زیرا باعث کاهش هزینه‌های اضافی می‌شود.
تبیین پذیرش ریسک
بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی برای ارزیابی و طبقه بندی اختلالات مالی جهت نظارت و کنترل آسان، تکنیک‌های مختلف مدیریت ریسک را در پیش می‌گیرند. مدیران و استراتژیست‌ها می‌دانند که سازمان‌های تجاری با تهدیدهای متعددی روبرو هستند که می‌توان این مسائل را در رابطه با سطح رشد و منابع تخصیص یافته مد نظر قرار داد.
در نتیجه، کسب و کارها به منظور کنترل تعادل بین پیامدهای مالی معضلی که از یک ریسک قابل قبول ناشی می‌شود و همچنین هزینه‌های مدیریت آن به فعالیت‌های کنترلی متوسل می‌شوند.
منبع بروز ریسک‌ها معمولاً چند وجهی بوده و شامل بلایای طبیعی، رقابت بیش از حد، نرخ ارز و تغییر غیرمنتظره قیمت محصولات، تعهدات قانونی و ریسک‌های اعتباری هستند.
بنابراین پذیرش ریسک همان مفهوم خود بیمه‌گری را دارد. انتخاب پذیرش ریسک به طور کلی در رابطه با اختلالات مالی بالقوه‌ای است که هر روز رخ می‌دهد. با این حال بنگاه‌های اقتصادی گاهی اوقات ممکن است بدلیل عدم توانایی مالی خرید بیمه، چنین عدم اطمینان‌های فاجعه باری را بپذیرند.
پذیرش ریسک می‌تواند اشکال مختلف مالی و سازمانی از جمله حساب ذخیره مالی، استفاده از محدودیت یا انباشت منابع مالی در حساب‌های خاص را مد نظر داشته باشد.
پذیرش ریسک صرفاً یک تصمیم ساده نیست. در عوض تصمیم عمدی شرکتی است که قصد دارد با بروز ریسک‌ها در مناطق خاص مقابله کند. استراتژی تأمین مالی ریسک، توانایی شناسایی و برآورد ریسک‌ها را در نظر می‌گیرد.
پذیرش ریسک با محدودیت‌هایی همراه است که بر اساس ظرفیت شرکت در تحمل عواقب مالی در صورت بروز ریسک تعیین می‌شود. چنین ظرفیتی برای مدیران و استراتژیست‌های کسب و کار هنگام تصمیم گیری در مورد سیاست‌های قبول ریسک، ضروری است.
منافع و زیان‌های پذیرفتن ریسک
کسب و کارهای دارای برنامه بیمه از مزایایی در به حداقل رساندن هزینه‌های احتمالی پذیرش ریسک برخوردار هستند. شرایطی که می‌تواند چنین خط فکری‌ای را توضیح دهد این است که ارزش پیش بینی شده خسارت، در طولانی مدت کمتر از هزینه بیمه آن است.
در عمل، چنین شرایطی زمانی مشاهده می‌شود که شركت‌های بیمه حق بیمه‌ای درخواست می‌كنند كه هزینه آن بسیار بیشتر از ریسك واقعی است. این روش معمولاً درست است زیرا خصوصیات ریسک یک شرکت خاص با میانگین در نظر گرفته شده برای محاسبه حق بیمه متفاوت است.
با این حال یک مشکل عمده در پذیرش ریسک به تصمیم گیری مطلوب در این زمینه نهفته است که به دیدگاه یک مدیر و نه به محصولات و ریسک‌های سیستماتیک درک شده توسط بازار متکی است. این استدلال که نمی‌توان تصمیم یک مدیر را برای شرکت بهینه دانست این مفهوم را توجیه می‌کند.
گزینه‌های جایگزین برای پذیرش ریسک
در حالی که پذیرش ریسک در بسیاری از سناریوها گزینه مناسبی تلقی می‌شود، روش‌های دیگری نیز برای کاهش ریسک وجود دارد:
۱- انتقال ریسک
انتقال ریسک شامل تخصیص ریسک از یک طرف به طرف دیگر به صورت قراردادی است. تخصیص عادلانه ریسک تضمین می‌کند که مسئولیت ریسک متناسب با توانایی کنترل آن به طرف مقابل اختصاص داده می‌شود. این روش معمولاً توسط شرکت‌های بیمه استفاده می‌شود.
۲- پرهیز از ریسک
اجتناب از ریسک شامل از بین بردن هرگونه فعالیتی است که ضرر بالقوه داشته باشد. این روش برای ریسک‌هایی که احتمالاً تأثیرات شدیدی روی یک پروژه یا کسب و کار می‌گذارند ایده‌آل است. مدیران از طریق سیاست‌ها و رویه‌ها، استفاده از فنآوری‌ها و همچنین آموزش و تمرین به مرحله اجتناب از ریسک می‌رسند.
۳- کاهش ریسک
کاهش ریسک شامل محدود کردن عواقب ریسک برای مقابله با بروز آن است. این استراتژی معمولاً از طریق پوشش ریسک‌های اقتصادی به دست می‌آید.
