یکی از بزرگترین کشش‌های بازار سهام، رشد قابل توجه و تولید ثروت است. به طور طبیعی، یکی از بزرگترین ترس‌هایی که افراد را از این بازار دور نگه می‌دارد ترس از کاهش چشمگیر قیمت است که منجر به ضررهای دردناک می‌شود. در عین حال، اطمینان نسبت به خروج از معامله در زمانی که استراتژی سرمایه گذاری‌تان به شما می‌گوید بسیار مهم است، چه این معامله سودآور باشد یا به ضرری قابل کنترل ختم شود.
صرف نظر از سبک سرمایه گذاری، دارایی‌هایی که روی آن سرمایه گذاری می‌کنید یا استراتژی‌ای که دنبال می‌کنید، در صورت رسیدن قیمت به نقطه‌ای خاص می‌توانید از ابزاری استفاده کنید که به طور خودکار معامله را ببندد. آن ابزار به دستور «حد ضرر» یا «استاپ لاس» معروف است.
صرف نظر از اینکه شما سرمایه گذار ارزشی، رشد محور یا حتی یک معامله گر روزانه باشید، حد ضرر یک ابزار بسیار مهم است که به احتمال زیاد از آن استفاده خواهید کرد. اما حد ضرر دقیقاً چیست و چگونه عمل می‌کند؟
حد ضرر در معاملات سهام
حد ضرر چیست؟
هنگامی که سرمایه گذاری یا معامله می‌کنید، این کار را از طریق مجموعه‌ای از سفارشات انجام می‌دهید که در حساب کارگزاری خود وارد می‌کنید. چندین نوع سفارش مختلف وجود دارد که رایج‌ترین آنها سفارشات خرید یا فروش ساده است. برای خرید سهام یا جفت ارز، سفارش خرید (بای اردر) می‌دهید و برای فروش سهام یا جفت ارز، سفارش فروش (سل اردر) قرار می‌دهید.
با این حال، برخی از انواع سفارشات کمی پیچیده‌تر هستند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به شما کنترل بیشتری بر مدیریت پول خود و معامله می‌دهد. دستور حد ضرر یکی از این موارد است.
حد ضرر را در حساب کارگزاری وارد می‌کنید و از این طریق به کارگزار خود می‌گویید وقتی بازار به یک قیمت مشخص-معروف به قیمت توقف یا قیمت حد ضرر-در هر دو جهت صعودی و نزولی رسید، چه کاری انجام دهد. پس از رسیدن به این قیمت، کارگزار شما سفارش را همانطور که خواسته‌اید کارسازی می‌کند.
حد ضرر به عنوان نوعی بیمه رایگان عمل می‌کند، زیرا پس از رسیدن به سطح قیمتی مشخص، اقدامی در جهت حفاظت از ثروت شما انجام می‌شود. عدم استفاده از حد ضرر، مشابه ارائه بیمه رایگان به صاحب یک خانه و عدم وقت گذاشتن از سوی او برای پر کردن اسناد و مدارک است.
انواع مختلف سفارشات حد ضرر
روش‌های متعددی برای توقف سفارش وجود دارد تا به شما کنترل بیشتری بر آنچه در حساب‌تان اتفاق می‌افتد بدهد. انواع مختلف حد ضرر عبارتند از:
سل استاپ Sell Stop
سل استاپ به منظور محدود کردن ضرر و زیان سرمایه گذارانی که دارای موقعیت‌های خرید هستند طراحی شده است، به این معنی که آنها سهامی دارند و معتقدند قیمت سهام افزایش می‌یابد. حال اگر قیمت سهم شما کاهش یابد دچار ضرر و زیان می‌شوید، ضررهایی که سل استاپ برای محدود کردن آنها طراحی شده است.
با دستور سل استاپ، هنگامی که قیمت به سطح از پیش تعیین شده رسید، دستور فروش سهام صادر می‌شود و ضررهای شما را در آن نقطه متوقف می‌کند.
به عنوان مثال، فرض کنید شما سهام ABC را به قیمت ۱۰ دلار برای هر سهم خریداری کرده‌اید و حد ضرر ۹ دلاری برای هر سهم تعیین کرده‌اید. این امر می‌تواند ضررهای شما را در ۱۰% بعلاوه کارمزد معامله محدود کند. حتی اگر قیمت همچنان در حال سقوط بیشتر باشد، به محض کاهش قیمت سهام به کمتر از ۹ دلار در هر سهم، پوزیشن شما در سهم نقد می‌شود.
در نتیجه، اگر قیمت آنطور که انتظار می‌رود افزایش یابد، پتانسیل نامحدودی برای حرکت رو به بالا دارید، اما در صورت کاهش قیمت، پتانسیل محدودی برای ضرر و زیان خواهید داشت.
بای استاپ Buy Stop
سفارش بای استاپ نوعی حد ضرر است که معمولاً توسط فروشندگان استقراضی استفاده می‌شود. این سرمایه گذاران سهام را از سرمایه گذاران بلندمدت قرض می‌گیرند و بلافاصله در بازار به امید سقوط قیمت سهم می‌فروشند. به محض کاهش قیمت، صاحب پوزیشن فروش، سهام قرض گرفته شده را خریداری می‌کند تا به صاحب اصلی بازگرداند و در این فرآیند از اختلاف قیمت فروش و خرید، کسب سود می‌کند.
مانند هر سرمایه گذاری دیگری، موقعیت‌های فروش استقراضی می‌توانند مسیری برخلاف تحلیل معامله گر طی کنند. اگر قیمت سهام بیش از قیمتی باشد که سرمایه گذار سهام قرض گرفته شده را در آن قیمت فروش زده است، تفاوت بین قیمت بازخرید و قیمت فروش برای فروشنده استقراضی به ضرر تبدیل می‌شود.
به عنوان مثالی برای شناخت بیشتر از فواید بای استاپ، فرض کنید شما سهام ABC را فروش استقراضی کرده‌اید، یعنی ۱۰۰ سهم را در بازار به قیمت ۱۰ دلار برای هر سهم فروخته و حد ضرر را ۱۱ دلار برای هر سهم تعیین کرده‌اید. این امر احتمال ضرر و زیان را به ۱۰% به علاوه کارمزد معامله محدود می‌کند، حتی اگر قیمت سهام ABC به طور غیر منتظره‌ای افزایش یابد. حال اگر قیمت سهم به ۱۱ دلار در هر سهم افزایش یابد، به طور خودکار سهام جدیدی خریداری می‌کنید تا موقعیت فروش خود را پوشش داده و ضرر و زیان خود را به ۱ دلار در هر سهم به علاوه هزینه معامله محدود کنید.
مزایای حد ضرر
سه مزیت کلیدی برای استفاده از سفارشات حد ضرر عبارتند از:
۱. توانایی محدود کردن ضررها
سرمایه گذاری در نهایت تلاشی برای پیش بینی آینده است. وقتی سرمایه گذاری می‌کنید، پیش بینی می‌کنید که در آینده دارایی خریداری شده ارزش بیشتری نسبت به امروز داشته باشد. اما همیشه اوضاع مطابق پیش بینی شما جلو نمی‌رود.
نوسانات در بازار امری متداول هستند، بنابراین تعیین بهترین زمان برای خرید یا فروش دشوار است و اغلب سرمایه گذاران را متضرر می‌سازد. استفاده از حد ضرر، زیان شما را در صورتی که معامله برخلاف استراتژی‌تان پیش برود محدود می‌کند.
واقعیت ساده این است که اگر تصمیم به سرمایه گذاری بگیرید، مواقعی پیش می‌آید که مجبور خواهید شد ضررها را جبران کنید. محدود کردن ضررها باعث می‌شود که جبران کردن آسان‌تر باشد و در مسیر ثبات مالی، پیشرفت داشته باشید.
۲. قابلیت قفل کردن سود
در حالی که حد ضرر برای محدود کردن زیان‌هایی که هنگام سرمایه گذاری تجربه می‌کنید طراحی شده است، اما می‌تواند برای قفل کردن سود نیز مورد استفاده قرار گیرد. غالباً معامله گران در یک سرمایه گذاری سودآور از حد ضرر استفاده می‌کنند تا سود خود را قفل کرده و فضایی برای سود بردن از حرکت احتمالی بعدی برای خود فراهم کنند.
به عنوان مثال، فرض کنید شما سهم ABC را زمانی خریده‌اید که قیمت آن ۱۰ دلار برای هر سهم بوده است. هنگامی که حساب خود را باز می‌کنید، می‌بینید که قیمت ABC در حال حاضر ۱۰.۷۵ دلار برای هر سهم است. بنابراین تا به حال ۷.۵ درصد سود از معامله خود به دست آورده‌اید.
اما اگر شما مایل به بستن معامله نباشید زیرا معتقدید هنوز فضای زیادی در جهت صعود وجود دارد چه باید بکنید؟ ناامید کننده است اگر اجازه دهیم این سودهای به سرعت به دست آمده در صورت بازگشت قیمت از دست بروند، در عین حال فروش سهام و تماشای ادامه روند صعودی نیز بسیار سخت خواهد بود.
در این حالت می‌توانید حد ضرر را در ۱۰.۵۰ دلار قرار دهید. اگر قیمت ABC به ۱۰.۵۰ دلار یا کمتر برسد، سهام شما فروخته می‌شود و سود ۰.۵۰ دلاری یا ۵ درصدی برای هر سهم قفل می‌شود. حال اگر حرکت سهام به سمت بالا ادامه یابد، محدودیتی برای سود شما وجود ندارد. پس در این حالت، حد ضرر برای تضمین نتیجه برد-برد استفاده می‌شود.
۳. راهی برای محدود کردن معاملات احساسی
احساسات دشمن سرمایه گذاران در بازار سهام و فارکس است. ترس و طمع اغلب شکل دهنده تصمیمات افراد تازه وارد است و معمولاً منجر به تصمیمات بد و زیان‌های فزاینده می‌شود. با این حال، هنگامی که حد ضرر قرار داده می‌شود خطر تصمیم گیری احساسی از بین می‌رود.
یکی از بزرگترین احساساتی که در سرمایه گذاری ایجاد می‌شود ترس از ضرر است که اغلب منجر به ضررهای بیش از حد تصور می‌شود.
فرض کنیم سهام ABC را با قیمت ۱۰ دلار به ازای هر سهم خریداری می‌کنید. هنگامی که قیمت هر سهم به ۹ دلار می‌رسد، استراتژی می‌گوید که باید آن را بفروشید، اما شما از پذیرش ضرر می‌ترسید و تصمیم می‌گیرید منتظر بازگشت قیمت سهم بمانید. هفته بعد، با ورود به حساب خود متوجه می‌شوید که ABC به ۷ دلار کاهش یافته است، اکنون ضررهای خود را در سه برابر کرده‌اید.
اگر در ابتدا از دستور حد ضرر استفاده می‌کردید، استراتژی شما به طور خودکار دنبال می‌شد و در نتیجه ضررهای شما به ۱۰% به علاوه کارمزد معامله محدود می‌شد.
معایب حد ضرر
در حالی که دلایل زیادی برای قرار دادن حد ضرر بعنوان بخشی از استراتژی معاملاتی دیده می‌شود، اما اشکالاتی نیز در این مفهوم وجود دارد که بایستی مورد توجه قرار گیرند. مهم‌ترین آنها عبارتند از:
۱. فروش غیر ضروری
ذات بازار سهام به تغییرات قیمتی در کوتاه مدت گره خورده است. ایده این است که با خرید و نگهداری سهام در دراز مدت، روند نزولی خود به خود تغییر می‌کند و در نتیجه منجر به سود در بلند مدت می‌شود.
گاهی اوقات نزول قیمتی کوتاه مدت می‌تواند بیشتر از آن چیزی باشد که در ابتدا پیش بینی می‌شد، اما پس از آن بهبودی حاصل می‌شود و ضررها به سود تبدیل می‌شوند. در این موارد، حد ضرری که بیش از حد نزدیک قرار داده می‌شود، منجر به فروش غیر ضروری سهامی می‌شود که قصد خرید و نگهداری آنها را داشته‌اید.
در برخی موارد قیمت خرید سهامی که توسط حد ضرر فروخته شده، می‌تواند بیشتر از قیمتی باشد که در ابتدا آن سهم را خریده بودید، لذا تلاش برای خرید مجدد منجر به ضرر می‌شود.
در نتیجه، آنچه اهمیت دارد این است که قیمت حد ضرر خود را با دقت انتخاب کنید و آن را در جایی قرار دهید که حداکثر ضرر مد نظرتان را فعال کند تا از چنین مشکلاتی در پورتفوی خود جلوگیری کنید.
۲. حد ضرر فقط تا حدی از شما محافظت می‌کند
بایستی این واقعیت را در نظر بگیرید که حد ضرر تنها تا حدی از شما محافظت می‌کند. اغلب اوقات، وقتی افراد تازه وارد در مورد حد ضرر می‌شنوند بدون تحقیق کافی اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند و چنین تصور می‌کنند که تنها تا حدی ضرر خواهند کرد، اما مشکل در کجاست؟
صرف نظر از اینکه چه سیستم‌هایی برای محافظت از خود در برابر ضرر ایجاد کرده‌اید، زیان‌ها باز هم می‌توانند رخ دهند. این مهم است که هنگام تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری، احساس امنیت کاذبی که از طریق حد ضرر ارائه می‌شود باعث نگردد که تصمیمات نسنجیده بگیرید.
اگر یک دارایی خیلی کم معامله می‌شود، ممکن است هیچ خریداری برای سهام شما وجود نداشته باشد و قادر به بستن پوزیشن خود نباشید. علاوه بر این، اغلب گپ‌های بزرگی بین قیمت‌های بسته شدن و باز شدن سهام رخ می‌دهد، اما حد ضرر تنها پس از باز شدن بازار اجرا می‌شود. در نتیجه ممکن است سهام شما بسیار کمتر از آنچه انتظار داشتید به فروش برود.
جمع بندی
حد ضرر ابزار مهمی است که تقریباً هر سرمایه گذار یا معامله گری باید از آن استفاده کند. این ابزار نه تنها می‌تواند به عنوان بیمه عمل کند و در صورت حرکت بازار در خلاف جهت پیش بینی شده ضرر و زیان شما را محدود کند، بلکه به عنوان راهی برای قفل کردن سود نیز عمل می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد که در موقعیت برد برد قرار بگیرید.
با این وجود اجازه ندهید حد ضرر به شما احساس امنیت کاذب بدهد. حد ضرر یک ابزار ارزشمند برای کمک به شما در پایبندی به استراتژی معاملاتی است، اما به شما در برابر اشتباهات سرمایه گذاری‌تان حفاظت کامل عطا نمی‌کند.
به همین دلیل مهم است که قبل از سرمایه گذاری، تحقیق و بررسی لازم را انجام دهید. یک تصمیم سرمایه گذاری بدقت بررسی شده به احتمال زیاد یک تصمیم موفق خواهد بود.
